Beteugel Airbnb met toeristentax
Dit artikel is verschenen in de NRC op 12 December 2019.
Nieuwe regels voor woningverhuur aan toeristen gaan niet ver genoeg, was de klacht van de grote steden vorige week. Bij voorbereidingen op een nieuwe wet zaten Airbnb en andere verhuurplatforms aan tafel bij het ministerie van Binnenlandse Zaken, schreef NRC zaterdag (Hoe Airbnb toch weer aan het langste eind trekt, 7/12). Een van de ontwikkelingen waar steden mee te kampen hebben: stijgende huizenprijzen. Uit onderzoek dat wij in de VS hebben gedaan, aangehaald in het artikel, blijkt dat Airbnb de huizenprijzen en huren opdrijft.
Ons onderzoek concentreerde zich op achttien steden in Los Angeles County (zoals Santa Monica), waar korte woningverhuur over de afgelopen jaren geleden effectief aan banden is gelegd. In drie van deze achttien steden zijn de restricties aan kortdurende woningverhuur zeer beperkend: aan kortdurende woningverhuur zijn dezelfde regels (en belastingen) als aan de traditionele hotelindustrie opgelegd. In vijftien andere steden worden deze regels ook opgelegd aan de verhuur van hele woningen, maar wordt home-sharing – dat wil zeggen het verhuren van een (deel van een) woning terwijl minstens één bewoner aanwezig is – wel toegestaan (met een maximum aantal dagen per jaar).
Deze vorm van regulering is behoorlijk effectief: gemiddeld daalde het aantal registraties met ongeveer 50 à 70 procent (in vergelijking tot zeventig andere steden van deze County waar kortetermijnverhuur (nog) niet aan banden is gelegd). Belangrijk is om hierbij op te merken dat er geen onderlinge afspraken zijn gemaakt met Airbnb en dat gemeentes dus zelf verantwoordelijk zijn voor de handhaving.
Waarom zijn deze regels zo effectief? Een belangrijke reden is volgens ons dat de meeste mensen en bedrijven zich liever niet inlaten met illegale activiteiten, zeker als er een redelijk niveau van handhaving is.
Een belangrijke uitkomst van ons onderzoek is dat de sterkte van het effect van de kortdurende woningverhuur op huizenprijzen (en huren) zeer sterk afhangt van de hoeveelheid Airbnb-registraties per gebied. In de meeste gebieden is er dus nauwelijks sprake van een verhogend effect op de huizenprijzen, terwijl in de gebieden met een hoog aantal registraties de huizenprijzen extra sterk zijn gestegen (met mogelijk wel meer dan 10 procent). Dit betekent dus dat regulering van vakantieverhuur zich moet concentreren op de plekken waar het knelt.
Wij vonden geen bewijs voor de aanwezigheid van extreme overlast van vakantieverhuur binnen of vlakbij woningen waar appartementen kort worden verhuurd. Blijkbaar is het zo dat verenigingen van eigenaren kortetermijnwoningverhuur kunnen voorkomen. Amsterdam is natuurlijk niet Los Angeles, maar wij denken dat ook in Nederland de overlast van toeristen binnen woningen over het algemeen vrij beperkt is – ondanks dat er helaas wel schrijnende voorbeelden van zijn. Het is aannemelijk dat de grootste overlast van toerisme zich niet binnen maar verder van de verhuurde woning afspeelt.
Hoe kan vakantieverhuur beter gereguleerd worden? De huidige regulering van toerisme werkt namelijk niet goed voor Amsterdam. Het aanpakken van illegale woningverhuur is bijvoorbeeld zeer Er zijn echter vormen van regulering die vanuit een economisch perspectief veel wenselijker en kosteneffectiever zijn.
Ten eerste ligt het voor de hand om de toeristenbelasting te verhogen. Amsterdamse politici pretenderen minder toeristen te willen; het verhogen van de toeristenbelasting van de huidige 10 procent (voor woonruimten, een iets hoger percentage dan voor hotels) naar bijvoorbeeld 25 procent is dan een effectieve vorm van regulering. Het is ook een goedkope manier van regulering, omdat Airbnb deze belasting int. Dit maakt Airbnb, maar ook andere vormen van overnachtingen duurder, waardoor de vraag naar overnachtingen bij Airbnb en hotels zal afnemen.
Het lijkt verder verstandig een specifieke Airbnb-belasting van minstens tien euro per nacht per persoon te laten innen, in plaats van de voor 2020 geplande drie euro. Deze vorm van regulering kan ook verfijnd worden door de belastinghoogte per maand en locatie te variëren. In het hoogseizoen in het centrum van Amsterdam zal de belasting dan bijvoorbeeld hoger zijn.
Tenslotte is een reden voor de populariteit van Airbnb de huidige restricties op het openen van nieuwe hotels: omdat de hotelprijzen in Amsterdam zo hoog liggen is het dus heel aantrekkelijk om via Airbnb te verhuren. De vraag is dus of men niet meer mogelijkheid moet bieden om hotels te openen buiten het centrum.
Door de prijsverhogende maatregelen zal het toerisme in Amsterdam ietwat verminderen. Veel bewoners van Amsterdam zullen er blij mee zijn, maar niet iedereen. Werkgelegenheid voor jongeren die in de horeca werken zou bijvoorbeeld kunnen afnemen, net als de inkomsten van openbaarvervoerbedrijf GVB. Mocht de lokale overheid meer subsidies moeten verstrekken aan de GVB, dan is dat geen probleem, want de